Phát mại tài sản là gì? Khi nào thì ngân hàng phát mại tài sản?

Việc người vay không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ hay vi phạm nghĩa hợp đồng thế chấp tài sản khi vay là vấn đề thường xuyên gặp. Vì thế phát mại tài sản là biện pháp xử lý phổ biến cho các tình trạng đó. Vậy phát mại tài sản thế chấp ngân hàng là gì? Trình tự và thủ tục như thế nào, cùng tìm hiểu nhé!

Phát mại tài sản là gì?

Khái niệm

Phát mại tài sản thế chấp là quá trình công bố và bán tài sản công khai theo thủ tục do pháp luật quy định để thanh toán nợ.

Tài sản phát mại có thể là động sản hoặc có thể là bất động sản. Trong quan hệ giữa các chủ thể thực hiện hành vi thương mại, dân sự, phát mại là một trong những biện pháp xử lý tài sản dùng để đảm bảo thực hiện nghĩa vụ.

Xem thêm: Đáo hạn ngân hàng

Nguyên nhân phát mại

Hành vi phát mại tài sản có thể được người sở hữu tài sản, do người có quyền theo hợp đồng hoặc theo quy định của pháp luật thực hiện nhằm mục đích thanh toán khoản nợ phát sinh từ quan hệ hợp đồng hoặc từ một sự kiện được pháp luật quy định. Do liên quan đến nhiều bên nên pháp luật có những quy định cụ thể về điều kiện, trình tự và thủ tục phát mại tài sản.

Ngân hàng có quyền phát mại tài sản thế chấp không?

Được. Ngân hàng được quyền phát mại thế chấp hoặc có thể đấu giá tài sản theo phương thức thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng đã giao kết.

Trong hợp đồng thế chấp, thông thường ngân hàng và các bên thế chấp sẽ thỏa thuận điều khoản về xử lý tài sản đảm bảo. Nếu bên vay vốn vi phạm hoặc không hàng thành nghĩa vụ trả nợ thì ngân sẽ có quyền yêu cầu bên thế chấp chuyển giao tài sản thế chấp để phát mại tài sản. Nếu bên thế chấp chấp nhận thì ngân hàng có quyền tiếp quản tài sản, đồng thời tiến hành thủ tục phát mại, đấu giá tài sản theo quy định.

Xem thêm: Giải chấp ngân hàng

Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn pháp lý và tránh rủi ro trong việc xử lý tài sản đảm bảo khi chủ sở hữu không tự nguyện bàn giao tài sản để phát mại. Một số ngân hàng thương mại đã chọn phương án khởi kiện ra tòa án để giải quyết vụ tranh chấp.

Khi nào thì ngân hàng phát mại tài sản?

Khi người thế chấp tài sản không thực hiện nghĩa vụ và vi phạm nghĩa vụ quy định tại hợp đồng thế chấp thì tài sản thế chấp sẽ bị xử lý thông qua các phương thức phát mại tài sản theo quy định Điều 303 Bộ luật Dân sự 2015.

Cụ thể ngân hàng có thể xử lý tài sản theo những phương thức bên dưới nếu ngân hàng và người thế chấp có thỏa thuận phương thức xử lý tài sản thế chấp khi ký kết hợp đồng thế chấp bao gồm:

Bán đấu giá tài sản

Theo quy định thì đấu giá tài sản là hình thức bán tài sản thông qua thủ tục trả giá công khai giữa nhiều người muốn mua và người trả giá cao nhất là người được quyền mua tài sản bán. Nếu căn cứ quy định của Luật đấu giá tài sản thì “Bán đấu giá tài sản là hình thức bán tài sản công khai theo phương thức trả giá lên, có từ hai người trở lên tham gia đấu giá theo nguyên tắc và trình tự, thủ tục được quy định tại Nghị định này. Phương thức trả giá lên là phương thức trả giá từ thấp lên cao cho đến khi có người trả giá cao nhất.”

Bên nhận đảm bảo tự bán tài sản

Trường hợp trong giao dịch bảo đảm có thỏa thuận hoặc được bên bảo đảm đồng ý thì bên nhận bảo đảm có thể tự bán tài sản để bù đắp lại giá trị nghĩa vụ do bên có nghĩa vụ không thực hiện.

Bên nhận đảm bảo nhận chính tài sản để thay thế cho việc thực hiện các nghĩa vụ của bên đảm bảo

Thông thường khi xác lập biện pháp bảo đảm thì giá trị của tài sản đảm bảo bằng hoặc lớn hơn nghĩa vụ được bảo đảm, cho nên các bên có thể thỏa thuận bên nhận bảo đảm nhận chính tài sản đó để thay thế cho việc thực hiện nghĩa vụ. Trường hợp giá trị tài sản đảm bảo lớn hơn nghĩa vụ thì bên nhận bảo đảm phải thanh toán lại cho bên bảo đảm và ngược lại.

Phương thức khác

Trường hợp không có thỏa thuận về phương thức xử lý tài sản theo đúng quy định trên thì tài sản được bán đấu giá, hay phát mại tài sản trừ trường hợp luật có quy định khác.

Khi vi phạm nghĩa vụ và không thực hiện nghĩa vụ, thực hiện không đúng thì người thế chấp không có quyền định đoạt về tài sản thế chấp.

Xem thêm: Nợ xấu bao lâu được xóa? Cách xóa nợ xấu trên hệ thống CIC

Trình tự và thủ tục phát mại tài sản thế chấp

Phát mại nhằm đảm bảo cho sự khách quan, quyền nghĩa vụ và lợi ích của bên cho thế chấp. Vì thế quá trình xử lý tài sản phải được thực hiện một cách công khai và minh bạch để cho mọi người cùng được biết.

Các cá nhân, tổ chức có liên quan và phù hợp với các quy định theo các trình tự thủ tục theo quy định của Luật đấu giá tài sản, Luật đất đai (nếu tài sản phát mại là đất đai) và các văn bản của pháp luật có liên quan.

Bước 1: Thông báo về việc xử lý phát mại tài sản

Bên xử lý tài sản sẽ ra thông báo bằng văn bản về việc xử lý tài sản cho các bên cùng nhận. Theo quy định của pháp luật về đăng ký giao dịch đảm bảo bao gồm những nội dung chủ yếu bao gồm:

• Văn bản phải nêu rõ lý do tài sản bị xử lý;

• Mô tả các thông tin về tài sản;

• Các nghĩa vụ được bảo đảm;

• Các thông tin về địa điểm xử lý tài sản và thời gian, phương thức xử lý.

Bước 2: Định giá tài sản

Trường hợp không có thỏa thuận thì tài sản được định giá thông qua tổ chức định giá tài sản hoặc bên bảo đảm và bên nhận bảo đảm có quyền thỏa thuận về giá trị của tài sản. Trong quá trình định giá phải đảm bảo được tính khách quan, phù hợp với giá thị trường.

Bước 3: Bán tài sản

Vào trước thời điểm xử lý tài sản mà bên bảo đảm thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của mình đối với bên nhận bảo đảm và thanh toán các chi phí phát sinh thì có quyền nhận lại tài sản đó, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác về thời điểm được nhận lại tài sản trước khi xử lý.

Trong trường hợp không có thoả thuận về phương thức xử lý tài sản đảm bảo hoặc không thực hiện nghĩa vụ thì các tài sản này được bán đấu giá. Số tiền thu được từ việc xử lý khi phát mại quyền sử dụng đất được thanh toán trước cho chủ sở hữu tài sản, trừ trường hợp có thỏa thuận khác bao gồm những nội dung như sau:

• Tên tài sản, nơi có tài sản đấu giá;

• Tên của tổ chức đấu giá và người có tài sản đấu giá, địa chỉ của tổ chức đấu giá tài sản và người có tài sản đấu giá;

• Thời gian đấu giá, địa điểm đấu giá tài sản;

• Thời gian và địa điểm đăng ký tham gia đấu giá;

• Điều kiện, cách thức đăng ký tham gia đấu giá;

• Giá khởi điểm của tài sản đấu giá trong trường hợp công khai giá khởi điểm; tiền đặt trước.

Bước 4: Thanh toán số tiền có được từ việc xử lý phát mại

Số tiền thu được có được từ việc xử lý tài sản sau khi thanh toán chi phí bảo quản hồ sơ, thu giữ và xử lý tài sản cầm cố, thế chấp được các bên thanh toán theo thứ tự ưu tiên theo quy định, sự thỏa thuận hoặc pháp luật.

Trường hợp số tiền có được từ việc xử lý tài sản sau khi thanh toán chi phí bảo quản, thu giữ và xử lý nhỏ hơn giá trị tài sản thực hiện nghĩa vụ được bảo đảm trừ trường hợp các bên có thỏa thuận bổ sung tài sản đảm bảo thì phần nghĩa vụ chưa được thanh toán được xác định là nghĩa vụ không có bảo đảm và các bên phải thực hiện nghĩa vụ của mình khi xử lý phát mại quyền sử dụng tài sản.

Trường hợp số tiền nhận được từ việc xử lý tài sản đảm bảo sau khi thanh toán cho các chi phí thu giữ các tài sản, quá trình bảo quản và xử lý các tài sản thế chấp, cầm cố lớn hơn so với giá trị nghĩa vụ được bảo đảm thì số tiền sau khi có được nếu chênh lệch phải được trả cho người có tài sản còn lại nếu có.

Xem thêm: Quy trình thu hồi nợ của ngân hàng diễn ra như thế nào?

Bước 5: Chuyển quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản cho người kế sở hữu sau khi xử lý tài sản đảm bảo

Trong trường hợp pháp luật quy định việc chuyển quyền sở hữu, sử dụng tài sản phải có sự đồng ý bằng văn bản của chủ sở hữu. Hợp đồng mua bán tài sản giữa chủ sở hữu tài sản hoặc người thi hành án với người mua tài sản về việc xử lý tài sản thì hợp đồng cầm cố tài sản, thế chấp tài sản được dùng để thay thế cho các loại giấy tờ này.

Thủ tục chuyển quyền sở hữu cho người có quyền sử dụng tài sản đảm bảo được thực hiện theo quy định của pháp luật về đăng ký quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản sau khi xử lý được thực định của pháp luật.

Sau đó thì người nhận chuyển quyền sở hữu đất và quyền sử dụng tài sản đó được văn phòng đăng ký đất đai các cấp có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản cho người sử dụng đất theo quy định.

Trên đây là một số thông tin về phát mại tài sản thế chấp ngân hàng. Hy vọng những thông tin này có thể cung cấp cho các bạn những kiến thức bổ ích. Taichinhnhanh24h sẽ trở lại cùng với những bài viết chia sẻ chất lượng hơn trong thời gian tới, cùng theo dõi và đón xem nhé!